Giảm tiền thuê đất, doanh nghiệp khó hưởng?

Trả đủ tiền nhưng không đủ điều kiện được giảm

Theo ông Trần Quốc Mạnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP phát triển sản xuất thương mại Sài Gòn (Sadaco), thông tin giảm tiền thuê đất 30% là rất đáng mừng vì sẽ hỗ trợ doanh nghiệp (DN) trong hoạt động sản xuất. Bởi chi phí thuê đất là một trong những gánh nặng tài chính lớn đối với DN hằng năm, hầu hết đều phải trả tiền tỉ. Thế nhưng, khá nhiều DN cũng chia sẻ gặp khó khăn, vướng mắc xoay quanh thủ tục thuê đất nhà nước nên đôi khi không có hợp đồng thuê, không được gia hạn… nên cũng không được thụ hưởng chính sách này.

Giá thuê đất tại TP.HCM tăng cao khiến DN lo lắng dù Chính phủ giảm 30% tiền thuê

ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Tháo rào cản về thủ tục, quản lý hành chính

Từ trước đến nay, thủ tục hành chính liên quan để đưa một dự án đi vào hoạt động rất phức tạp, kéo dài thời gian. Trong bối cảnh hiện nay, khi Chính phủ thực hiện tinh gọn, sắp xếp bộ máy thì nhiều DN còn phải chờ đợi, có thể phải mất thời gian để thay đổi giấy tờ. DN rất mong công tác điều hành, quản lý của các sở ngành nói chung được thay đổi theo hướng nhanh chóng, thuận lợi cho DN. Quy trình thủ tục càng chậm càng ảnh hưởng đến cơ hội đầu tư phát triển của DN. Song song đó, các chương trình hỗ trợ DN cần được quy định rõ ràng nhưng thông thoáng, không quá bó hẹp để nhiều DN tiếp cận được.

Ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội Cơ khí - Điện TP.HCM

Chưa kể, dù giảm 30% tiền thuê nhưng giá đất cứ theo xu hướng tăng thì áp lực tài chính của DN không giảm bao nhiêu. Đối với các DN thuê đất trực tiếp từ nhà nước, hợp đồng quy định cứ 5 năm sẽ điều chỉnh một lần. Nhưng bảng giá đất ở các tỉnh, TP thì mỗi năm được điều chỉnh theo sát giá thị trường nên biên độ biến động sau 5 năm rất lớn, có khi tiền thuê đất vượt sức chịu đựng của DN. Đặc biệt, giá thuê đất năm 2025 trên địa bàn TP.HCM sẽ càng tăng mạnh khi áp dụng bảng giá đất mới.

Cụ thể hơn, ông Tô Ngọc Ngời, Tổng giám đốc Công ty sản xuất và XNK lâm sản Sài Gòn, phân tích: Dù Chính phủ giảm 30% tiền thuê đất nhưng có nhiều DN có thể không được giảm. Nguyên nhân là muốn được giảm 30% tiền thuê đất thì DN phải có hợp đồng thuê đất. Nhưng nhiều DN vì nhiều lý do khác nhau lại không có hợp đồng thuê hoặc không được gia hạn dù hằng năm vẫn trả tiền thuê đều đặn. Ví dụ, công ty ông có lô đất hết hạn hợp đồng từ năm 2020 đến nay vẫn chưa được gia hạn dù công ty đã nộp hồ sơ đầy đủ. 

Chính quyền địa phương trả lời chưa được hướng dẫn cụ thể và công ty vẫn cứ chờ. Hằng năm công ty đóng tiền thuê của lô đất này khoảng 600 triệu đồng nhưng từ đại dịch Covid-19 đến nay vẫn không được hưởng hỗ trợ giảm tiền thuê mà Chính phủ đã công bố. Nếu được giảm 30% thì công ty sẽ tiết kiệm được khoảng 200 triệu đồng chỉ riêng với lô đất này. Bên cạnh đó, vấn đề lo lắng của DN vẫn là chi phí thuê đất nhà nước tăng cao. Theo tính toán của ông Ngời, chỉ tính riêng lô đất trên đường Trương Định (Q.3) làm văn phòng, với diện tích 1.235 m2, với bảng giá đất cũ thì tiền thuê đất mỗi năm là hơn 4,2 tỉ đồng, nhưng bảng giá đất mới do TP công bố cùng với tỷ lệ tính đơn giá thuê đất thì DN phải đóng hơn 4,5 tỉ đồng.

"Mỗi năm tổng tiền thuê đất nhà nước mà công ty phải trả lên gần 8 tỉ đồng. Đây là gánh nặng chi phí rất lớn. Với nhiều lý do, nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan thì trong đó có hơn một nửa các lô đất công ty đang thuê của nhà nước không có hợp đồng, không được gia hạn hợp đồng sau khi hết hạn… nên không được hỗ trợ giảm tiền thuê đất dù nhiều năm qua Chính phủ có chính sách hỗ trợ cho DN. Trong khi đó, xu hướng giá thuê đất vẫn liên tục tăng, càng tạo thêm áp lực cho DN", ông Tô Ngọc Ngời chia sẻ thêm.

Giá thuê đất "đè" doanh nghiệp

Ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội Cơ khí - Điện TP.HCM, cũng thừa nhận: Nhiều DN phải thuê đất nhà nước ở các khu công nghiệp để làm nhà xưởng nhưng bảng giá đất ở các tỉnh, TP đều tăng cao thời gian qua và xu hướng tăng luôn tiếp diễn trở thành gánh nặng lớn. Ở TP.HCM, tùy vào các khu vực khác nhau nhưng đều tăng cao hơn 30% sau 5 năm. Như vậy cứ đến chu kỳ điều chỉnh giá thuê 5 năm một lần theo hợp đồng thuê thì các DN phải trả tiền thuê đất nhiều hơn. Vì vậy, việc giảm 30% tiền thuê đất của Chính phủ sẽ hỗ trợ thiết thực cho DN vì "nếu không được giảm thì càng lo hơn".

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), nhiều địa phương đã ban hành bảng giá đất điều chỉnh và đều có mức giá đất tăng gấp nhiều lần so với trước đây. Cụ thể, TP.HCM ban hành Quyết định 79/2024 có hiệu lực từ cuối tháng 10.2024 với các mức giá đất ở tăng từ 2,36 - 38,8 lần. Khi áp dụng bảng giá đất và quy định về mức tỷ lệ (%) tính đơn giá thuê đất để tính tiền thuê đất hằng năm thì các DN sẽ phải trả tiền thuê đất tăng rất cao. Bên cạnh đó, Dự thảo "Quyết định quy định tỷ lệ (%) tính đơn giá thuê đất trả tiền thuê đất hằng năm" trên địa bàn TP từ 0,25 - 1,5% cũng chưa thật sát với tình hình thực tế.

"Hiệp hội nhận thấy, chi phí thuê đất này có thể vượt quá sức chịu đựng của DN và sẽ làm tăng chi phí, tăng giá thành sản phẩm, dịch vụ mà người tiêu dùng phải gánh chịu. Bên cạnh đó, chi phí đất đai nằm trong chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh. Giá đất tại TP.HCM luôn cao hơn các địa phương lân cận và giá thuê đất quá cao sẽ khó thu hút nhà đầu tư vào TP. Hơn nữa, những nhà đầu tư hiện hữu nhưng sau khi hết hợp đồng thuê bị điều chỉnh giá thuê cũng sẽ rời bỏ TP. Vì vậy hiệp hội kiến nghị TP chỉ nên quy định tỷ lệ tính đơn giá thuê đất từ 0,25 - 0,75% là phù hợp. Nếu điều này được thực hiện thì việc Chính phủ giảm 30% tiền thuê đất sẽ mang ý nghĩa hỗ trợ rất lớn cho DN", ông Lê Hoàng Châu nói.

Còn theo ông Tô Ngọc Ngời, trong bối cảnh hiện nay khi Chính phủ đang xây dựng chính sách, đề án phát triển kinh tế tư nhân, thì vấn đề quan trọng là làm thế nào để giảm được chi phí đầu vào cho DN, tạo động lực phát triển. Trong đó, chi phí thuê đất hằng năm là lớn nhất. Hầu hết các DN tư nhân, đặc biệt là DN nhỏ và vừa muốn sản xuất phải thuê những khu đất rộng lớn để xây dựng nhà xưởng. Khi bảng giá đất tăng cao thì giá thuê cũng tăng theo, khiến chi phí xây dựng nhà xưởng ban đầu lên cao, vượt sức của các DN. Từ đó sẽ khiến họ chùn tay, không dám sản xuất hay mở rộng hoạt động. Hoặc khi đầu tư sản xuất thì giá thành sản phẩm tăng cao, không đủ sức cạnh tranh. Do đó Chính phủ cần xem xét để có mức giá thuê đất ổn định, hợp lý hơn.